‘Overbouwen’ is oppassen!

'Overbouwen', de jullie wel bekende technische basisregel dat dragende wanden altijd op een gefundeerde en voldoende stijve en stevige ondergrond moeten staan. U kent misschien de situatie wel. Om het een en ander goed passend te krijgen zoals het is bedacht en uitgetekend, worden de kimstenen net iets over de rand van de ondergrond gelijmd of er wordt gewerkt met kimverbreders of zelfs met houten latten. Door dit overbouwen verminder je echter aanzienlijk de goede fundering van de constructie. Men realiseert zich blijkbaar niet altijd goed dat de stabiliteit en het draagvermogen van de wand afhankelijk is van een aansluitende stijve ondergrond onder de wand. 

Overbouwen, doe dat niet! Kies er bij afwijkende vloerranden in de eerste plaats voor om de vloerrand aan te storten. Pas als het echt niet anders kan kun je overbouwen. Maar dan alleen maar met een maximale overkraging van 10 procent van de wanddikte met een maximum van 15 mm. Verder overbouwen is vragen om problemen. 

Brandwerendheid

Bij een brand is het van levensbelang dat alle personen tijd genoeg krijgen om het gebouw tijdig te verlaten. Daarom is de tijdsduur dat wanden hun draagkracht bij brand behouden erg belangrijk. Ook moet branddoorslag en brandoverslag zo veel mogelijk worden beperkt. Aan de basis hiervan ligt goed kalkzandsteen lijmwerk.  

Onbrandbaar

Kalkzandsteen met de gebruikelijke cementgebonden mortels zijn onbrandbare producten en leveren daarom geen bijdrage aan het ontstaan of vergroten van een brand. Kalkzandsteen wanden zijn ook rookwerend. Kalkzandsteen levert daarom een positieve bijdrage aan brandveilige woningen en appartementen.

Ontwerp en verwerking

Maar alles staat of valt bij een goede uitvoering door de uitvoerende partijen op de bouwplaats. Allereerst is het van belang dat de brandveiligheidsvoorschriften goed worden opgenomen in het ontwerp en dat vervolgens dit ontwerp goed wordt uitgevoerd. Alle doorvoerverbindingen en randafsluitingen moeten rookdicht worden afgeleverd. Het is ook belangrijk dat de dilataties en wandaansluitingen op andere constructiedelen voldoen aan de geëiste brand- en rookwerendheid. Naast goed vol en zat verlijmen moeten gevulde dilataties nauwgezet gevuld worden met brandwerend materiaal (bijvoorbeeld: steenwol of brandwerende PUR-schuim) en mogen daarna echt geen kieren meer hebben. Ook de verankering moet goed op orde zijn om de wand bij brand voldoende stabiliteit te geven.

Brandveilig wonen is niet vanzelfsprekend. De juiste materiaalkeuze en een goede verwerking zijn daarbij onmisbaar.

Lijmen bij warm weer

Bij zomerse weersomstandigheden zijn er een aantal aandachtspunten om tot goed lijmwerk te komen.

Allereerst, zorg goed voor jezelf! 

Vooral het risico van huidbeschadigingen en uitdroging moeten bij warm weer worden voorkomen. Van je werkgever mag je als kalkzandsteenlijmer hier het e.e.a. verwachten qua extra drinken, meer of langere pauzes, etc. etc. Maar je kunt ook zelf verantwoordelijkheid nemen door je huid met lange mouwen en broekspijpen te beschermen of smeer je gedurende de dag geregeld in met een goede zonnebrandcrème. Zet bijvoorbeeld een zonnebril op met UV-filters of gebruik een nekflap aan je helm. 

Vervolgens, zorg je goed voor de materialen die je gaat verwerken!

Als het gedurende een lange periode extreem warm en droog is, bevochtig dan een dag van tevoren de kalkzandsteen ruimschoots met leidingwater. 

Mochten er door de hoge temperaturen daarentegen juist enorme hoeveelheden neerslag vallen, dek dan de kalkzandsteen af om te voorkomen dat die te nat wordt. 

Gebruik een goede zomermortel!

De VNK-leden kunnen zomerlijm aanleveren die speciaal is aangepast voor het werken onder zomerse omstandigheden. De speciaal ontwikkelde lijm heeft een groot watervasthoudend vermogen zodat stenen het water niet te veel uit de mortel zuigen. Gebruik je geen zomermortel, dan kan het gebeuren dat de kalkzandsteen te veel water uit de mortel trekt waardoor er te weinig water overblijft voor de verharding van het cement. Het belemmeren van de verharding van de lijmmortel heeft nadelig effect op de eigenschappen van de lijmvoeg en komt daarmee de kwaliteit van de wand niet ten goede. Voorkom daarnaast het uitdrogen van de aangemaakte lijmmortel door deze binnen de aangegeven verwerkingstijd te verwerken en zo nodig deze af te dekken. 

Vol en zat lijmwerk

Vol en zat lijmwerk is erg belangrijk voor de prestatie van de wand en de constructieve veiligheid van het totale bouwwerk. De uitvoering van de kalkzandsteenwand heeft invloed op onder andere de mechanische weerstand, luchtdichtheid, brandweerstand en de akoestische prestatie van de wand. Vanuit de kalkzandsteenindustrie wordt voor het behalen  van de beoogde prestaties en het behalen van de stabiliteit tijdens de uitvoering geadviseerd om een voegdikte van zeker 2 mm dikte aan te houden. De lijmmortel moet daarvoor 4 mm dik worden aangebracht, bij voorkeur met een lijmbak. Na het aanbrengen van het blok of element blijft dan uiteindelijk een lijmvoeg van ca. 2 mm over. De tolerantie in het blok of element wordt in de lijmvoegen gecorrigeerd.

Lijmbesparende rails

Vanuit VNK waarschuwen wij voor het gebruik van lijmbesparende rails aan de lijmbakken. De lijmvoeg van 2 mm wordt bij een te krappe afstelling van de rails namelijk vaak niet gehaald. Behalve dat de hechtsterkte eronder kan lijden, maakt een te dunne lijmlaag het onmogelijk om scheefstellingen te corrigeren. Een te dun lijm(mortel) bed maakt dat de elementen 'koud' op elkaar staan en stellen (bewegen) gaat dan niet meer. Dit maakt het gebruik van wiggen nodig waarbij de elementen van elkaar worden los geslagen. Hierdoor kan er onthechting optreden en ontstaat er ruimte. Een lijmlaagdikte van 4 mm maakt een simpele manuele correctie mogelijk waarbij de elementen onderling goed met elkaar blijven verbonden.

Eigen huismerken lijmmortel

Daarnaast raden wij aan, indien u een betere dan gemiddelde kwaliteit wilt leveren, om lijmmortels te gebruiken die door VNK-leden worden geproduceerd. Deze 'eigen huismerken' worden specifiek getest in combinatie met kalkzandsteen en voldoen aan extra kwaliteitseisen met betrekking tot droge stenen, gladheid, extreem weer, absorptie, hardheid, kleur, etc. en hebben een goede hechtsterkte. 

Lijmen bij winterse omstandigheden

Op de bouwplaats kun je behoorlijk last hebben van het winterweer. Als het heel koud is, kan dat zelfs gevaarlijke situaties opleveren op de bouwplaats. Modderige paden, gladde daken en steigers. Vaak worden dan maatregelen getroffen waardoor er toch veilig en snel doorgewerkt kan worden. Er gelden drie belangrijke regels voor het verwerken van kalkzandsteen bij winterweer

Let op met strooimiddelen!

Bij koud weer wordt vaak gestrooid op de bouwplaats met strooizout. Strooizout bestaat uit chlorides die bouwmaterialen als beton en kalkzandsteen aantasten. Maar ook met andere dooimiddelen moet je oppassen. Gelukkig zijn er ook natuurlijk strooimiddelen beschikbaar die geen schade aanbrengen aan bouwproducten en ook zorgen dat er veilig gewerkt kan worden. Denk bijvoorbeeld aan het strooien van grof (brekers) zand of kleine kiezelsteentjes tegen de gladheid. 

Gebruik een goede wintermortel!

Het is in de winter belangrijk dat met een wintermortel gewerkt wordt met een snelle sterkteontwikkeling die minder gevoelig is voor de gevolgen van invallende vorst. 

Verwerk geen bevroren of beijzelde kalkzandsteen!

Op ijzel hecht de lijmmortel niet. Kimmen moeten daarom goed afgedekt worden zodat er geen sneeuw of ijzel op komt. Ook de kalkzandsteen op de losplaats en de geopperde kalkzandsteen op de werkvloer moeten goed afgedekt zijn. Het verwijderen van ijzel en sneeuw kost veel tijd. Voorkomen is daarom beter dan genezen. 

Gebruik de juiste stelmortel

Watervasthoudend vermogen

Allereerst, zorg er altijd voor dat je mortel gebruikt wat voldoende watervasthoudend vermogen heeft en specifiek is ontwikkeld voor sterk zuigende stenen als kalkzandsteen. Doe je dat niet dan wordt te veel water uit de mortel gezogen en dan blijft er onvoldoende water achter voor verharding en hechting van het cement. Dit geld altijd, dus voor zowel M 5, M 10 of M 25 mortel. 

Sterkte

Daarnaast is het belangrijk om de juiste sterkte mortel te gebruiken. M 5 mortel is vooral ontwikkeld voor niet-dragende of licht belast metselwerk. M 10 is 2x zo sterk als M 5. Over het algemeen wordt daarom door fabrikanten standaard geadviseerd om minimaal M 10 mortel toe te passen bij kimblokken bij dragende wanden CS 12 en CS 20 kwaliteit kalkzandsteen. Als je M 10 mortelkwaliteit kiest dan weet je namelijk zeker dat het goed zit met de mortel als:

- de kimvoeg dikker wordt dan 30 mm en de sterkte van de mortel kritisch wordt, 

- bij penanten en balkopleggingen (zwaardere belasting), 

- bij het ietsjes overbouwen (te korte vloer), en 

- bij verwerking bij lage temperaturen of bij redelijk hoge bouwsnelheden. 

Pas vanaf kalkzandsteen hoogbouwelementen met een druksterkte van CS 36 of CS 44 is M 25 mortel nodig.

De conclusie is daarom dat als je zonder zorgen kimmen wilt plaatsen standaard de mortelkwaliteit M 10 het logische antwoord is op bovenstaande vraag. En als je dan toch nog een M 5 mortel wilt gebruiken, overleg dan eerst met de betrokken constructeur of een M 5 mortel wel echt voldoet. En daarnaast, even belangrijk, vergeet echt die watervasthoudendheid niet! Anders krijg je nog steeds niet die sterke wand die je wilt opleveren.